Page 230 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Manuinxki được Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản giao nhiệm vụ chuẩn bị
một bản báo cáo về các vấn đề dân tộc và thuộc địa, và đồng chí đã nhớ ngay
tới Nguyễn Ái Quốc, người đảng viên trẻ tuổi đã có phát biểu rất sâu sắc về

vấn đề này tại Đại hội lần thứ III của Đảng Cộng sản Pháp. Và với cương vị là
Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản, Manuinxki đề nghị
với Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản yêu cầu Đảng Cộng sản Pháp cử Nguyễn
Ái Quốc sang Mátxcơva. Đây là gốc sự kiện, nhưng hiện nay, chúng tôi thấy
có nhiều quan điểm khác nhau khi nói đến mục đích mà Quốc tế Cộng sản
“điều động” Nguyễn Ái Quốc sang Liên Xô năm 1923, trong đó, phổ biến là
hai quan điểm: Đến dự Hội nghị lần thứ nhất Quốc tế Nông dân và đến dự Đại
hội V Quốc tế Cộng sản. Theo chúng tôi, không thể mục đích ban đầu của việc
“điều động” kia là để Nguyễn Ái Quốc làm đại biểu cho một Đại hội của Quốc
tế Cộng sản hay Đại hội - Hội nghị của một tổ chức nào đó thuộc Quốc tế
Cộng sản. Chẳng hạn với Hội nghị lần thứ nhất Quốc tế Nông dân, thì đến
tháng 6/1923 - cũng là thời gian Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị rời Pháp đến Liên

Xô, tại Hội nghị thứ ba Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản bàn về vấn đề chính
phủ công nông, đồng chí Đômban (đại biểu nông dân trong Nghị viện Ba Lan)
mới nêu ra sáng kiến triệu tập hội nghị quốc tế nông dân. Kết hợp đó, vào thời
gian này, nhân triển lãm kinh tế nông nghiệp toàn Liên Xô diễn ra ở Mátxcơva,
lãnh đạo cuộc triển lãm quyết định sử dụng triển lãm kêu gọi nông dân toàn thế
giới (vừa là đại biểu của nông dân nhiều nước, vừa là khách mời cuộc triển lãm)
thảo luận việc thành lập tổ chức Quốc tế Nông dân. Một số cuộc họp trù bị đã
diễn ra và kết quả là hình thành một nhóm nông dân được đông đảo đại biểu
1
nông dân các nước ủy nhiệm triệu tập Hội nghị Quốc tế Nông dân . Mặt khác,
Hội nghị lần thứ nhất Quốc tế Nông dân là Hội nghị đại biểu, bao gồm “lãnh tụ

các Đảng Nông dân, các liên minh nông dân, đại biểu nông dân trong các nghị
2
viện và chính phủ, tổng biên tập báo Nông dân” , còn Nguyễn Ái Quốc lúc này
là đảng viên Đảng Cộng sản Pháp và điều quan trọng, cho đến trước khi sang
Liên Xô, ngay cả Đảng Cộng sản Pháp, cũng như Quốc tế Cộng sản cũng
không coi trọng vấn đề nông dân thuộc địa, do vậy, không thể có việc Quốc tế
Cộng sản “điều động” hay Đảng Cộng sản Pháp cử Nguyễn Ái Quốc sang Liên
Xô để dự Hội nghị này được. Có lẽ, chính vì vậy, tư cách tham dự Hội nghị
của Nguyễn Ái Quốc được ghi là đại biểu chính thức (và duy nhất) của nông
dân Đông Dương, và thậm chí không chỉ của nông dân ở Đông Dương, mà của
cả thuộc địa, bởi trong các thành phần đại biểu dự Hội nghị thì có thành phần
là nông dân nhưng họ phải ở “trong các nghị viện và chính phủ” - một việc

__________
1. Trình Mưu, Đồng chí Nguyễn Ái Quốc tại Hội nghị thứ nhất Quốc tế Nông dân, Tạp chí Lịch
sử Đảng, số 5/1986, tr. 42.
2. Hồ Chí Minh - Biên niên tiểu sử, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2016, t. 1, tr. 187.

228