Page 565 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

sáng lập. Sự kiện quan trọng này có ảnh hưởng trực tiếp đối với sự phát triển tư
tưởng, chính trị và con đường cách mạng của Nguyễn Ái Quốc. Đầu năm 1920,
diễn ra những tranh luận quyết liệt trong nhiều đảng công nhân và ngay trong

Đảng Xã hội Pháp về sự lựa chọn giữa hai con đường: tiếp tục theo Quốc tế thứ
hai tức là tiếp tục cải lương hay đi theo Quốc tế thứ ba, theo con đường cách
mạng vô sản. Về quyết định mang tính lịch sử này, Chủ tịch Hồ Chí Minh sau này
đã viết trong tác phẩm Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lênin: “Hồi ấy, trong
các chi bộ của Đảng Xã hội, người ta bàn cãi sôi nổi về vấn đề có nên ở lại trong
Quốc tế thứ hai, hay là nên tổ chức một Quốc tế thứ hai rưỡi, hoặc tham gia Quốc
tế thứ ba của Lênin? Tôi dự rất đều các cuộc họp một tuần hai hoặc ba lần. Tôi
chăm chú nghe những người phát biểu ý kiến. Lúc đầu, tôi không hiểu được hết.
Tại sao người ta bàn cãi hăng như vậy? Với Quốc tế thứ hai, hoặc thứ hai rưỡi,
hay là thứ ba, thì người ta cũng đều làm được cách mạng cả, sao lại phải cãi
nhau?... Điều mà tôi muốn biết hơn cả - và cũng chính là điều mà người ta không
thảo luận trong cuộc họp - là: Vậy thì cái quốc tế nào bênh vực nhân dân các nước

thuộc địa? Trong một cuộc họp, tôi đã nêu câu hỏi ấy lên, câu hỏi quan trọng nhất
đối với tôi. Có mấy đồng chí đã trả lời: Đó là Quốc tế thứ ba, chứ không phải
1
Quốc tế thứ hai” .
Trong hai ngày 16 và 17/7/1920, báo L’Humanité (Nhân đạo) của Đảng Xã
hội Pháp đăng tác phẩm Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân
tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin đã gây được sự chú ý đặc biệt và xúc động
mạnh mẽ cho Nguyễn Ái Quốc. Luận cương của Lênin đã giải đáp trúng những
vấn đề mà Người đang trăn trở tìm hiểu, giúp Người thấy rõ con đường thắng lợi
của cách mạng giải phóng dân tộc, nhận rõ lập trường của Lênin và Quốc tế thứ
ba khác hẳn với những tuyên bố suông của Quốc tế thứ hai. Luận cương đã

khiến Người “rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui
mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên như đang
nói trước quần chúng đông đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái
cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta. Từ đó tôi hoàn
2
toàn tin theo Lênin, tin theo Quốc tế thứ ba” . Luận cương đã giúp Người khẳng
định: “Chỉ có chủ nghĩa xã hội, chỉ có chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được
các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới ra khỏi ách nô lệ”
và “muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con
đường cách mạng vô sản”. Khẳng định lập trường dứt khoát đó, Nguyễn Ái
Quốc đã quyết định bỏ phiếu tán thành gia nhập Quốc tế Cộng sản, tán thành
chủ trương thành lập Đảng Cộng sản Pháp và trở thành một trong những người
sáng lập Đảng Cộng sản Pháp. Sự kiện lịch đó đánh dấu bước chuyển biến quan

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 561-562.
2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 562.

563