Page 718 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

Khác với tư tưởng của giai cấp phong kiến Nho giáo, tư tưởng Hồ Chí
Minh về “nhân dân là gốc của nước” là sự phát triển hợp lôgíc của hạt nhân tư

tưởng “nhân dân là quý nhất”, “nhân dân là vốn quý nhất của đất nước” và hoàn
toàn có ý nghĩa thực tiễn. Người nói: “Nước lấy dân làm gốc… Gốc có vững,
cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên nền nhân dân”. Cách diễn đạt của Hồ Chí
Minh cụ thể, giản dị, nhưng rất uyên bác. Người tôn trọng mọi đối tượng trong
nhân dân, mọi nghề nghiệp trong xã hội và chỉ rõ: Người nấu bếp, người quét
rác cũng như thầy giáo, kỹ sư, nếu làm tròn trách nhiệm cũng vẻ vang như nhau.
Ngay cả khi phải phân hạng quần chúng thì cũng nhằm mục đích giúp cho mọi
người đều phát huy được vai trò, năng lực của mình. Người nói: “Bất kỳ nơi nào

có quần chúng, thì nhất định có ba hạng người: Hạng hăng hái, hạng vừa vừa và
hạng kém… Người lãnh đạo phải dùng hạng hăng hái làm trung kiên cho sự
lãnh đạo, do hạng hăng hái đó mà nâng cao hạng vừa vừa và kéo hạng kém lên”.
Như vậy, việc phân hạng quần chúng ở đây không phải là nhằm hạ thấp hạng
nào hay phân biệt đối xử, mà để người cán bộ lãnh đạo chú ý động viên, khuyến
khích những người chậm tiến phấn đấu tốt, phát huy được vai trò lịch sử của họ.

2.3. Nhân dân là chủ đất nước
Nhân dân là chủ đất nước - tức “dân chủ”, đó tưởng như là điều hiển nhiên,
song trước khi cuộc cách mạng vô sản đầu tiên nổ ra và thắng lợi trên thế giới
(Cách mạng vô sản Nga năm 1917) thì điều đó là không tưởng. Nhưng ở nước ta,
Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì
dân là chủ”. Diễn giải của Hồ Chí Minh là hết sức chuẩn xác. Khái niệm “dân
chủ” mà Người dùng ở đây không chỉ phân biệt với khái niệm “quân chủ” (tức
quyền làm chủ đất nước, làm chủ xã hội thuộc về một ông vua và dòng họ của
ông ta), mà còn phân biệt với khái niệm “dân chủ tư sản” (tức là quyền làm chủ

nằm trong tay giai cấp tư sản). Do vậy, khái niệm dân chủ của Hồ Chí Minh
chính là để chỉ nền dân chủ mới do giai cấp vô sản lãnh đạo, nền dân chủ của
nhân dân lao động hay dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Vẫn theo Hồ Chí Minh, “nước ta là nước dân chủ” còn bởi: “Bao nhiêu lợi
ích đều vì dân. Bao nhiều quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới, xây dựng
là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân.

Chính quyền từ xã đến Chính phủ Trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung
ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi
dân”. Có thể nói, đây là sự diễn đạt đầy đủ, rõ rệt nhất của Người về dân chủ.
“Bao nhiêu lợi ích đều vì dân”, bởi Người cho rằng: “nếu nước độc lập mà
dân không được hưởng hạnh phúc, tự do thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”.
Đó là suy nghĩ chỉ có ở một vị lãnh tụ thực sự của quần chúng lao khổ. Hồ Chí
Minh biết rõ cái giá phải trả cho nền độc lập của đất nước, song Người hiểu rằng
nếu nhân dân không có tự do, hạnh phúc dưới chế độ mới thì thân phận của họ

716