Page 92 - 9786045773079

Ngọn đèn trong phòng không đủ sáng. Sau một hồi nhanh trí. Thầy giáo Thọ phụ trách lớp kiêm chức
1
lâu im lặng, anh nói: hiệu trưởng trường là người có kinh nghiệm dạy
- Tôi đã được gặp ông nghè Nguyễn Quý Song ở học. Thầy thường để học trò tự giải đáp lấy những
quê nhà và được nghe ông nói: “Muốn đánh Tây thì câu hỏi và chữa giúp bài cho nhau. Gặp vấn đề gì
phải hiểu bọn giặc Tây, hiểu nước Tây, vì vậy phải khó, thầy chỉ định những học sinh giỏi. Và có lúc
học chữ Tây”. Điều ông Nghè nói hợp với ý định của thầy đã gọi đến cậu Cung.
tôi lâu nay. Tôi sẽ đi học tiếng Pháp để có thể biết Nhiều bạn vốn người Huế. Bố của họ là công
thêm nhiều chuyện. Anh có đi với tôi không? chức. Họ đã được tiếp xúc với người Pháp. Đến lớp,
Cụ Phạm Gia Cần vẫn nhìn sâu vào một chỗ mà họ nói với nhau những điều xa lạ so với nhận thức
nói tiếp: chung và bị một số người ghen ghét. Tôi thì lại rụt

- Anh ạ, các sĩ phu Nghệ - Tĩnh hồi bấy giờ hầu rè, ngại gần họ. Còn anh Côn, anh chóng làm quen
hết không muốn cho con đi học trường của Pháp, với những người bạn ấy. Họ cũng thấy người con
cho rằng như thế là làm đầy tớ cho giặc. Cụ Phan trai nói tiếng Nghệ trọ trẹ này là một người bạn cởi
Bội Châu cho đến lúc già vẫn không học chữ Quốc mở, giản dị, dễ gần. Anh năng trò chuyện với họ,
ngữ. Nhưng quyết định của anh Côn có sự tán mượn sách vở của họ về xem. Cách cư xử bình đẳng,
thành của cụ Phó bảng Huy đã ảnh hưởng đến tôi tự nhiên của anh đã làm cho tôi mạnh dạn dần lên.
và ông thân tôi. Tôi hơn anh Côn những sáu tuổi. Dần dần, trong những lần tiếp xúc với họ, bên cạnh
Tóc tôi đã kết thành búi. Tôi phải cắt bỏ nó đi để anh thường đã có tôi. Cứ thế, từng bước anh đã đuổi
theo anh đến trường Pháp - Việt Đông Ba. kịp họ về tiếng Pháp. Còn nhiều mặt khác, tất
Hồi này thực dân Pháp đang cần tìm người đi nhiên, họ không tài nào theo kịp anh.
học để làm công cho chúng nên việc xin vào trường Riêng giữa tôi và anh, cứ thêm một buổi học,

không khó. khoảng cách giữa hai chúng tôi càng rõ, nhất là
Lớp học của chúng tôi số học sinh khi lên khi phần tiếng Pháp. Tuy đã được anh động viên bày
xuống, kẻ vào người ra không ổn định. Thế nhưng bảo nhiều, tôi vẫn không an tâm vì sự thua kém
cậu Côn vẫn an tâm học đều đặn. Chúng tôi phải của mình. Tôi đem chuyện đó phàn nàn với cha tôi.
tập đánh vần cả Quốc ngữ cả chữ Pháp. Muốn nháp Cụ nói: “Phải đối chiếu với trình độ chung trong
những lời giảng, chúng tôi phải dùng chữ Hán. Việc ___________
đó anh Côn có nhiều thuận lợi hơn. Anh sáng dạ và 1. Theo cụ Phạm Gia Cần thì đó là ông Phạm Ngọc Thọ.

89 90