Page 319 - http://tvs.nlv.vn/trienlam
P. 319
“TỰ DO, BÌNH ĐẲNG, BÁC ÁI” TRONG HÀNH TRÌNH
TÌM ĐƯỜNG CỨU NƯỚC CỦA HỒ CHÍ MINH
ThS. HỒ YẾN LINH
Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh
Cuộc đời ai cũng có những con đường để đi đến mục tiêu. Nhưng cuộc đời
chỉ dành danh hiệu vĩ nhân cho những ai biết vượt lên trên thời đại, đi tiên
phong vận chuyển những tảng đá nổi, những tảng đá chìm để khơi dòng cho con
thuyền tiến bộ đi tới. Hồ Chí Minh là một trong số ít nhân vật làm được điều ấy.
Những năm cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX, lưỡi lê của cuộc xâm lược đã
được bọn thực dân che đậy bằng ánh sáng của văn minh khai hóa. Khẩu hiệu
“Tự do, Bình đẳng, Bác ái” (Liberté, Egalité, Fraternité) giương cao nhưng mây
đen chiến tranh làm lu mờ tất cả. Tuyên ngôn và hiện thực, từ thực tế phũ phàng
ở Đông Dương, ngay từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã muốn tìm ra cho mình những
gì ẩn giấu đằng sau những từ ấy. Bài nghiên cứu này xin được dành để viết về
hành trình tìm đường cứu nước của Hồ Chí Minh dưới một góc độ mới - Ảnh
hưởng của khẩu hiệu “Tự do, Bình đẳng, Bác ái” trong suy tư và hành động của
Hồ Chí Minh.
1. Ảnh hưởng của khẩu hiệu “Tự do, Bình đẳng, Bác ái” đối với
Nguyễn Tất Thành thời kỳ trước năm 1911
Những năm cuối thế kỷ XIX, phương Đông “bừng tỉnh”. Nền văn minh
mới với nhiều cách tân hiện đại đã đáp ứng được sự kỳ vọng và óc khám phá
của các sĩ phu cấp tiến. Cụ Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều hồ hởi đón
nhận làn gió mới của văn minh dân chủ. Trong bối cảnh đó, khi mà các làn sóng
tân thư, tân văn lan truyền vào Việt Nam thì lý tưởng tuyệt đẹp “Tự do, Bình
đẳng, Bác ái” cũng trở thành “thỏi nam châm” thu hút sự tìm tòi, khám phá của
Nguyễn Tất Thành.
Cho đến nay, nhiều nhà nghiên cứu đồng ý với nhận định Hồ Chí Minh lần
đầu tiên tiếp cận với khẩu hiệu “Tự do, Bình đẳng, Bác ái” là năm 1905. Tuy
nhiên trong sách Cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc do Khu di tích Nguyễn Sinh Sắc
phát hành đề cập đến một chi tiết quan trọng đó là từ năm 1902, Nguyễn Tất
Thành đã được theo cha đi tìm gặp các nhân sĩ yêu nước. Một cách tự nhiên, tâm
317
