Page 381 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

rất mạnh mẽ đến Nguyễn Ái Quốc và nhiều chiến sĩ yêu nước, cách mạng khác.
Một là cuộc Đại chiến thế giới lần thứ nhất. Cuộc chiến này không chỉ gây ra
những tổn thất vật chất, sinh mạng vô cùng to lớn, làm thay đổi cấu trúc quyền

lực toàn cầu mà quan trọng hơn, nó làm cho hệ giá trị phương Tây sụp đổ.
Trước kia, các nước “mẫu quốc” ở phương Tây được coi là xứ sở của các “dân
tộc thượng đẳng”, tiêu biểu cho những giá trị tinh hoa của nhân loại, có sứ mệnh
“khai hóa văn minh” cho các dân tộc nhược tiểu ở Á, Phi và Mỹ - Latinh. Khi
chiến cuộc diễn ra, các “dân tộc thượng đẳng” đã lao vào chém giết lẫn nhau
không thương tiếc, và tự họ đã phủ nhận các giá trị mà bấy lâu nay họ vẫn tự
cho là chân lý, là chuẩn mực đạo đức cho toàn nhân loại. Hơn nữa, điều này lại
xảy ra trước sự chứng kiến của hàng triệu binh lính bản xứ được họ huy động
sang tham chiến ở châu Âu. Cho nên, cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất chính là
nơi bóc trần bộ mặt của các dân tộc “mẫu quốc” và giúp cho nhân dân các xứ
thuộc địa thoát khỏi nỗi sợ hãi, sự tự ti và thái độ khuất phục khi đối diện với
các giống người “thượng đẳng” phương Tây. Về sau, chúng ta sẽ được chứng

kiến sự bộc lộ thái độ mới của Nguyễn Ái Quốc trong cái tinh thần phê phán
khoa học, sự chế giễu sâu cay và lời lên án gay gắt đối với những ông chủ thực
dân da trắng và toàn bộ chế độ thực dân phương Tây trong cuốn sách nổi tiếng
của Người: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925).
Yếu tố thứ hai có ảnh hưởng to lớn, rất quyết định đối với hành trình từ lập
trường yêu nước đến lập trường cách mạng vô sản của Nguyễn Ái Quốc chính là
thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga và sự ra đời của Chính quyền
Xôviết. Trước sự kiện này, chủ nghĩa cộng sản đã ra đời gần 6 thập kỷ và phong
trào cộng sản, phong trào công nhân đã từng phát triển khá rầm rộ ở các nước tư
bản phương Tây, nhưng hầu như chưa từng có ảnh hưởng gì tới Nguyễn Tất

Thành nói riêng và đối với tất cả các dân tộc thuộc địa và lệ thuộc nói chung.
Nhưng ngay sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga, thái độ của Người
đã thay đổi hẳn, cho dù lúc đầu chỉ là những tình cảm “cảm tính tự nhiên”.
Người cho biết: “Lúc bấy giờ, tôi ủng hộ Cách mạng Tháng Mười chỉ là theo
cảm tính tự nhiên. Tôi chưa hiểu hết tầm quan trọng lịch sử của nó. Tôi kính yêu
Lênin vì Lênin là một người yêu nước vĩ đại đã giải phóng đồng bào mình; trước
1
đó, tôi chưa hề đọc một quyển sách nào của Lênin viết” .
Yếu tố thứ ba chắc chắn có ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần, thái độ và
tình cảm của Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc chính là sự phát triển như vũ
bão của phong trào cách mạng vô sản sục sôi ở nhiều nước châu Ấu, nhất là ở
Đức, Hungary, Áo, Italy, v.v… Ở một số nơi đảng cộng sản đã ra đời và chính
quyền cách mạng theo mô hình Xôviết được thành lập. Ngay ở các nước tư bản

khác, như Anh và Pháp, làn sóng phong trào công nhân và các phong trào xã

__________
1. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.10, tr. 126.

379