Page 500 - http://tvs.nlv.vn/trienlam

tôn giáo để vận dụng sáng tạo vào quá trình giải quyết vấn đề tôn giáo, hướng

các tôn giáo ở nước ta vào quỹ đạo sinh hoạt bình thường đúng pháp luật, đồng
hành với dân tộc, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng xã hội mới là rất
cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.
1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về bản chất của tôn giáo và các
nguyên tắc giải quyết vấn đề tôn giáo
Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về tôn giáo bao gồm một hệ thống
quan điểm phản ánh nhiều phương diện của tôn giáo như: bản chất, nguồn gốc,

chức năng của tôn giáo; sự tồn tại và biến đổi của tôn giáo trong xã hội; nguyên
tắc giải quyết vấn đề tôn giáo… Tuy nhiên, trong phạm vi bài viết này, chúng tôi
chỉ đề cập đến: quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về bản chất của tôn giáo và
các nguyên tắc giải quyết vấn đề tôn giáo. Những nội dung này được Hồ Chí
Minh vận dụng một cách sáng tạo khi Người xem xét, đánh giá và ứng xử đối

với các tôn giáo ở Việt Nam.
Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về bản chất của tôn giáo
Trong tác phẩm Chống Đuyrinh, Ph. Ăngghen viết: “Tất cả mọi tôn giáo
chẳng qua chỉ là sự phản ánh hư ảo - vào trong đầu óc của con người - của
những lực lượng ở bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ; chỉ là sự
phản ánh trong đó những lực lượng ở trần thế đã mang hình thức những lực
1
lượng siêu trần thế” . Như vậy, bản chất sự phản ánh tôn giáo là sự phản ánh hư
ảo về thế giới tự nhiên và con người, về các quan hệ xã hội, thậm chí các giá trị
văn hóa, các chuẩn mực đạo đức của con người. Xuất phát từ nền tảng của đời
sống hiện thực, con người đã tạo dựng nên các biểu tượng tôn giáo, hình thành
triết lý tôn giáo, cả những nghi lễ và tổ chức tôn giáo. Từ những bất lực trong
cuộc sống, từ những khát vọng khó vươn tới trong hiện thực, con người đã tô

điểm, xây đắp cho các hình tượng của mình những sức mạnh có tính siêu nhiên,
mang tính huyền ảo, nhằm xây dựng thế giới khác với con người, đứng trên con
người, chi phối con người.
Cho đến nay, định nghĩa trên của Ph. Ăngghen vẫn được đánh giá cao, vì
nó có tính khái quát, dưới góc độ triết học, tôn giáo được coi là một hình thái ý
thức xã hội phản ánh tồn tại xã hội, mặc dù đó chỉ là sự phản ánh hư ảo hiện

thực khách quan.
Trong tác phẩm Góp phần phê phán triết học pháp quyền của Hêghen - Lời
nói đầu, tuy chỉ tập trung vào mấy trang ngắn ngủi, nhưng lại thể hiện rõ quan
điểm của C. Mác về bản chất tôn giáo. C. Mác cho rằng: “Sự nghèo nàn của tôn
giáo vừa là biểu hiện của sự nghèo nàn hiện thực, vừa là sự phản kháng chống

sự nghèo nàn hiện thực ấy. Tôn giáo là tiếng thở dài của chúng sinh bị áp bức, là
__________
1. C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t. 20, tr. 437.

498