Page 168 - http://tvs.vsl.vn/trienlam

giác. Nho giáo lấy việc giáo dục con người từ trong Nãi sư chi nọa Là sự khiếm khuyết của
gia đình là chính, bởi xuất phát điểm của con người thầy
người từ "nhà" mà ra. Yên được "nhà" thì sẽ yên Cận chụ giả xích Gần son thì đỏ
ổn được xã hội. Nho giáo đã đưa ra được những Cận mặt giả bắc Gần mực thì đen
kiến giải tài tình, hợp lý. Đó là: muốn nước yên Cư tất trạch lân Ở phải chọn láng giềng
thì nhà phải ổn. Nhà muốn ổn phải có trật tự;
Giao tất trạch hữu Chơi bời phải chọn bạn
muốn trật tự phải theo lễ. Có lễ là có văn hóa. Trong việc giáo dục con người, không chỉ có tác
Nhưng có lễ không lại rất khô khan. Do đó, có lễ
động bên ngoài mà còn có sự nỗ lực của cá nhân.
nhưng phải có tình. Quả là thấu đáo và chặt chẽ.
Học vấn bất cần Học hỏi chẳng siêng năng
Từ xưa đến nay, chưa có một cách nhìn nhận nào
Nãi tử chi ác Là sự hư hỏng của con người
có lý, có tình hơn cách đặt vấn đề về vai trò giáo
Hình thức tự giáo dục, nghiêm khắc với chính
dục gia đình của Nho giáo. Tất nhiên, học thuyết
bản thân đã được cổ nhân nhắc tới rất nhiều. Nêu
của Nho giáo về gia đình nhằm củng cố chế độ
cao hình thức tự giác chính là một trong những
quân chủ tập trung. Song, người dân Việt Nam
phương thức giáo dục.
cũng thấy cách làm, cách hiểu của Nho giáo là
Tự tiên trách kỷ Trước tự trách mình
hay nên đã vui lòng nhận sự hướng dẫn của Nho
Nhi hậu trách nhân Sau hãy trách người khác
giáo trong phạm vi gia đình. Chữ lễ của Nho giáo
Thủ trọng vô nhân Kính trọng người khác
ở đây thực chất là dạy cách ứng xử cho cá nhân
Thị trọng kỳ thân Là kính trọng mình
sao cho phù hợp với xã hội. Chú ý rèn cặp con
người thông qua việc xác định trách nhiệm giáo Bần nhi vô xiểm Nghèo mà không xu nịnh
dục, tự giáo dục và môi trường giáo dục. Ngày Phủ nhi vô kiệu Giàu mà không kiêu ngạo
nay, người ta hay nói đến ba môi trường giáo dục: Đắc vinh tư nhục Lúc vinh hiển nhớ lúc nhục
nhà trường, gia đình và xã hội. Tư tưởng này đã Cư an lự nguy Lúc ở yên lo lúc nguy

được người xưa nói đến: Như vậy, có thể thấy, vấn đề ứng xử, vấn đề
giáo dục tính tự giác cho con người đã được người
Dưỡng nhi bất giáo Nuôi mà chẳng dạy
xưa rất quan tâm. Và điều cốt yếu nhất là giáo
Nãi phụ chi quá Là lỗi của cha
dục cá nhân từ trong gia đình, thông qua gia
Giáo nhi bất nghiêm Dạy dỗ mà không nghiêm đình, lấy gia đình làm trọng tâm.

165 166